Dünyanın en önemli teknolojik icatlarından biri olan uçak ne zaman ve kim tarafından icat edildi? Bu makale, geçmişten günümüze uzanan bir yolculukla uçağın icadına daha yakından bakıyor.
Uçak: Kim ve ne zaman icat etti?
Hiç gökyüzünde bir kuş gibi özgürce uçtuğunuzu, her şeyi kanatlarının altına alarak süzüldüğünüzü hayal ettiniz mi? Eğer bugün uçakla bir kıtadan diğerine zaman kaybetmeden seyahat edebiliyorsak, bu kuş gibi uçmayı hayal eden ve bunu gerçeğe dönüştürmek için çabalayanlar sayesindedir. Peki bugün bulunduğumuz noktaya nasıl geldik? Dünyanın en önemli teknolojik icatlarından biri olan uçak nasıl ortaya çıktı? Gelin, geçmişten günümüze uzanarak uçağın icadına daha yakından bakalım.
Uçak nedir?
Kanatlarının altındaki havanın basıncını kullanarak yükselebilen ve ilerleyebilen motorlu hava taşıtına uçak denir.
Geçmişten günümüze uçma arzusu
Hükümdarlarını kanatlar üzerinde uçarken tasvir eden eski Mısırlılar, uçma arzularını tasvir eden birçok resim bırakmışlardır. Yunanlılar ve Çinliler ise uçma arzularını mitlere ve efsanelere aktarmışlardır. Elbette bu arzu kâğıtla sınırlı kalmadı. Dünyanın farklı yerlerindeki insanlar farklı zamanlarda bunu hayata geçirmeye çalıştı.
İlk uçuş denemelerinden biri 9. yüzyıl İslam alimi ve mucit Abbas Kasım ibn Filnas tarafından yapıldı. Firnas, ipek ve kartal tüyleri kullanarak uçuş için büyük kanatlar geliştirmiştir. Kollarındaki kanatlarla bir tepeye tırmanmaya ve uçmaya çalışan Firnas, bir süre havada kalmış ancak başarısız olmuştur.
15. yüzyılda İtalyan bilgin Leonardo da Vinci, kendisi uçmayı denememiş olmasına rağmen, bir kişinin sırtına bağlanması amaçlanan çırpma kanadı adı verilen bir makinenin planlarını çizmiştir. Da Vinci’nin fikri, uçan bir makine icat etmeye yönelik ilk bilimsel girişimlerden biri olarak kabul edilmektedir.
Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı kitabına göre, Rafgalı Hasan Çelebi 1633 yılında İstanbul’da ilk insanlı roketi icat etmiştir. Çelebi, roketle gökyüzüne yükseldikten sonra belli bir yüksekliğe ulaşmış ve kanatlarını çırparak güvenli bir şekilde yere inmeyi başarmıştır. Aynı dönemde yaşamış olan Hesarfen Ahmet Çelebi, kartal tüylerinden birbirine dikilmiş kanatlarla İstanbul’da Galata Kulesi’nden aşağı uçmuş ve İstanbul Boğazı’nın diğer yakasına, Üsküdar’a başarıyla inmiştir.
İnsanlar ilk kez balonlarla gökyüzüne çıktı: 1783’te Fransız Montgolfier kardeşler dev bir kağıt balon yarattılar ve onu soğuk havadan daha hafif olan sıcak havayla doldurarak başarıyla uçurdular. Sıcak hava balonları bugün hala kullanılıyor.
Balonlarla gökyüzüne çıkanlar, havada süzülmenin farklı yollarını aramaya devam etti: 1853 yılında İngiliz mühendis George Cayley, güç kaynağı olmadan uçabilen sabit kanatlı hava aracı olarak tanımlanan dünyanın ilk planörünü yaptı ancak uçuşta başarılı olamadı. Bu nedenle planörüyle 2.000’den fazla uçuş gerçekleştiren Alman Otto Lilienthal planörün mucidi olarak bilinir.
İlk uçak
Amerikalı Wright kardeşler, başkaları tarafından yapılan bir dizi planörü inceledikten sonra 1903 yılında kendi uçaklarını yaptılar. Ancak bu uçağı diğerlerinden ayıran ve ona ilk uçak unvanını kazandıran şey pervaneyi döndürmek için benzinli bir motor kullanılmasıydı. Wright kardeşlerin uçağı test sırasında, yere güvenli bir şekilde inmeden önce 12 saniye boyunca yaklaşık 40 metre uçtu. Böylece dünyanın ilk motorlu uçuşu gerçekleştirilmiş oldu.
1909 yılında Fransız Louis Blériot, kendi tasarımı olan bir uçakla Manş Denizi’ni 41 km geçerek Fransa’dan İngiltere’ye başarıyla uçtu.
1923 yılında Vetihi Hürkş, Kurtuluş Savaşı sırasında Yunan uçaklarından arta kalan motorları kullanarak Türkiye’nin ilk uçağını yaptı. Hürkş aynı zamanda Türk havacılık tarihinde cephede uçak düşüren ilk savaş pilotu oldu. 1930 yılında İngiliz mühendis Frank White’ın jet motorunu icat etmesi, yolcu taşıyan büyük uçakların yapılmasını mümkün kıldı. Jet motoru aynı zamanda uçaklara ilk modellere kıyasla olağanüstü hızlar kazandırdı. Öyle ki bugün ses hızını aşan süpersonik uçaklar bulunmaktadır.
