Dünyadaki önemli olaylar kronolojisi
13,8 milyar yıl önce bugün, Büyük Patlama meydana geldi. Madde ve enerji yaratıldı.
4,5 milyar yıl önce – Uzaydaki gaz ve toz bulutları yerçekiminin etkisiyle bir araya gelerek güneş sistemini ve Dünya’yı oluşturdu.
3,8 milyar yıl önce – İnorganik moleküller organik moleküllere dönüştü. İlk tek hücreli organizmalar ortaya çıktı.
300.000 yıl önce – Homo sapiens Afrika’da evrimleşti.
45.000 yıl önce – Modern insanlar Avrupa’ya ulaştı.
40.000 yıl önce – Son toprakları İber Yarımadası olan Neandertallerin soyu tükendi.
23.000 yıl önce – ‘Buzul Çağı’ olarak bilinen aşırı soğuk bir dönem başlar. Kuzeyde yaşayan insanlar ve hayvanlar ya yok oldu ya da güneye doğru göç etti.
15.000 yıl önce – İnsanlar Asya ve Kuzey Amerika’yı birbirine bağlayan kara köprüsü (Bering Boğazı) ya da deniz yoluyla Kuzey Amerika’ya ulaşmaya başladı.
MÖ 9.000 – Tarım devrimi başladı. Hayvanlar ve bitkiler evcilleştirilir ve yerleşmeye başlarlar.
MÖ 7500 – Türkiye, Orta Anadolu’da Çatalhöyük’te bir yerleşim kuruldu.
MÖ 4000 – Kendini Türk olarak tanımlayan ilk topluluk ortaya çıkar.
MÖ 3500 – Mezopotamya’da ilk şehir inşa edilir.
MÖ 3200 – Sümerler ilk yazı sistemini geliştirdi. Böylece tarihsel çağ başladı.
MÖ 1780 – Mezopotamya’nın en büyük krallarından biri olan Hammurabi, tarihte bilinen ilk yazılı hukuk sistemi olan Hammurabi Kanunları’nı yazar.
MÖ 1700 – Minos uygarlığı Girit’te Knossos Sarayı’nı inşa etti.
MÖ 1264 – Mısır Firavunu Ramses II, Abu Simbel’de iki büyük tapınak inşa eder.
MÖ 650 – Avusturya’da Hallstatt çevresinde gelişen ve Fransa, Romanya, Bohemya ve Slovakya’ya yayılan Kelt kültürü zirveye ulaştı.
MÖ 507 – Atina’da Kleisthenes tarafından demokrasi kuruldu. Tüm Atina vatandaşları Atina politikalarının belirlenmesinde doğrudan söz sahibi olmaya başladı.
MÖ 500 – Buda olarak bilinen Siddhartha Gautama, aydınlanma uğruna maddi yaşamı reddeder ve Hindistan’da Budizmi yayar.
MÖ 490 – Yunanistan ve Pers İmparatorluğu arasında Pers Savaşları başlar. Yunan askeri başarıları klasik Yunan kimliğinin gelişimini etkiledi.
MÖ 334 – Makedonyalı Büyük İskender Anadolu’yu fethederek geniş bir imparatorluk kurdu.
MÖ 221 – Qin Shi Huang daha önce savaşan Çin’i birleştirdi ve Terracotta Ordusu’nun oluşturulması da dahil olmak üzere önemli projelere başladı.
MÖ 218 – Kartaca’nın (Kuzey Afrika) komutanı Hannibal Alpleri geçerek İtalya’yı işgal eder. Roma’yı fethedemeyince Afrika’ya geri döner.
MÖ 44 – Romalı senatörler, güce tapınmayı artırdığını düşündükleri Julius Caesar’a suikast düzenlediler.
MS 43 – Aulus Plautius liderliğindeki Roma birlikleri güney İngiltere’yi işgal eder. Roma egemenliği daha sonra Galler ve İskoçya sınırlarına kadar uzanır.
MS 250 – Maya Klasik dönemi başlar. Meksika ve Guatemala’da birçok şehir, tapınak ve anıt inşa edildi.
MS 312 – Roma İmparatoru Konstantin, Milvian Köprüsü Savaşı’ndaki zaferinden sonra Hıristiyanlığı kabul eder.
MS 410 – Roma Vizigotlar tarafından yenilgiye uğratıldı. Roma İmparatorluğu barbarlar tarafından istila edildi.
MS 486 – Saria Franklarının lideri Clovis, Galya’da Roma ordusunu yener ve Loire’ın kuzeyindeki Fransa’yı birleştirir.
536 – Belisarius liderliğindeki Doğu Roma ordusu Roma’yı yeniden ele geçirir ve Ostrogotları yok eder.
610 – Hz. Muhammed vahiy aldığını ilan eder ve İslam’ı kurar; 20 yıl içinde İslam Arap Yarımadası’na hakim olur.
762 – Bağdat’ın Abbasi halifesi Mansur tarafından kurulması İslam Altın Çağı’nın başlangıcı oldu. Bağdat İslami ilimlerin merkezi haline geldi.
793 – Vikingler kuzey İngiltere’de kutsal bir yer olan Lindisfarne manastırına saldırdı. Bu, Vikingler tarafından gerçekleştirilen pek çok saldırının ilkiydi.
800 – Frank Kralı Şarlman Roma’da İmparator olarak tahta çıktı. Hıristiyanlığın laik lideri olarak Batı Avrupa’nın çoğunu birleştirdi.
1099 – Hıristiyan Şövalyeler Kudüs’ü Müslümanların elinden aldı. Filistin ve Suriye’de Haçlı devletleri kuruldu.
1120 – Kamboçya’daki Hindu tapınağı Angkor Wat’ın inşasına başlandı. Angkor Wat dünyanın en büyük dini yapısı haline gelir.
1192 – Minamoto no Yoritomo Shogun olur ve Japonya’yı 650 yıl boyunca yönetecek olan askeri komutanlar silsilesinin başlangıcı olur.
1215 – İngiltere Kralı John Magna Carta’yı imzaladı.
1275 – Venedikli tüccar Marco Polo Kubilay Han’ın sarayına geldi. Moğol hükümdar önümüzdeki dört yıl boyunca güney Çin’i fetheder.
1324 – Zengin bir Malili hükümdar olan Mansa Musa Mekke’ye hacca gitti.
1325 – Aztekler orta Meksika’da başkent Tenochtitlan’ı kurdu. İnkalar Peru’da uygarlık kurar.
1347 – Muhtemelen Asya’dan gelen veba Avrupa’ya yayılarak iki yıl içinde Avrupa nüfusunun üçte birini öldürdü.
1368 – Yuan hanedanını yıkan Hongwu, ilk Ming imparatoru olarak tahta çıkar. Neredeyse 300 yıl sürecek bir refah ve istikrar dönemi başlar.
1420 – Brunelleschi Floransa Katedrali’nin çığır açan kubbesini tasarlar ve Rönesans başlar.
1443 – Kral Sejong, okuryazarlığı artırmak amacıyla Kore dili için yeni ve daha basit bir alfabe oluşturulduğunu duyurdu.
1453 – Osmanlı Türkleri Konstantinopolis’i fethederek Doğu Roma İmparatorluğu’na son verdi.
1492 – İspanya Kralı Ferdinand ve Kraliçe Isabella 800 yıldır İber Yarımadası’nda Müslümanların yönetiminde olan Granada’yı işgal etti.
1492 – Kristof Kolomb Amerika kıtasına ulaştı. Amerika kıtasının ekolojisini değiştirerek Avrupa ticaret ve kolonizasyon çağını başlattı.
1494 – İspanya ve Portekiz, Tordesillas Antlaşması’nı imzalayarak Amerika kıtasının yeni fethedilen topraklarını paylaştı.
1517 – Martin Luther Katolik Kilisesi’ne karşı 95 Tez’ini yazarak Reformasyon’a ve Protestanlığın doğuşuna yol açtı.
1556 – Ekber Şah Hindistan’daki Babür İmparatorluğu’nun hükümdarı oldu. İran ve Hint sanatının kaynaşması eşsiz bir tarz yaratır.
1603 – Edo dönemi Sekigahara Savaşı ile başlar.
1618 – Protestanlar ve Katolikler arasındaki dini çatışma Prag’daki pencere fırlatma olayıyla doruğa ulaşır ve Otuz Yıl Savaşları’na yol açar.
1620 – İngiliz dinsel ayrılıkçılar (Pilgrimler) yeni bir yaşam arayışıyla Mayflower gemisiyle yola çıktılar. Kuzey Amerika’da koloniler kurdular.
1649 – İngiliz İç Savaşı I. Charles’ın idam edilmesiyle sona erdi. İngiltere sonraki 11 yıl boyunca cumhuriyet olur.
1660 – İngiltere’de Kraliyet Afrika Şirketi kuruldu. Batı Afrika kıyılarından alınan köleler Amerika’da satılır.
1687 – Sir Isaac Newton matematik ve mantığa dayanan yerçekimi teorisini yayınladı.
1703 – Büyük Petro Baltık kıyısında St Petersburg’u inşa eder.
1751 – Diderot’nun Encyclopaedia’sının ilk cildi (üç cilt halinde) yayınlanır ve Aydınlanma’nın rasyonel fikirlerini tanıtır.
1759 – Tüm önemli Avrupa ülkelerinin katıldığı Yedi Yıl Savaşları’ndaki Quebec Muharebesi, Kanada’daki Fransız egemenliğini sona erdirdi.
1768 – Kaptan Cook ilk yolculuğuna çıktı. Yeni Zelanda kıyılarının haritasını çıkarır ve Avustralya’nın güneydoğusunu Britanya adına talep eder.
1776 – Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi imzalandı. Bildirge temel insan haklarını destekliyor ve ABD’yi kuruyordu.
1789 – Bastille’in basılması, monarşiyi deviren ve bir cumhuriyet kuran Fransız Devrimi’nin başlangıcını işaret eder.
1807 – İngiltere’de köle ticaretini yasaklayan Köle Ticareti Yasası kabul edildi. Ancak köleliğin kendisi 1833 yılında yasaklandı.
1815 – Napolyon, Waterloo Savaşı’nda İngiliz, Hollanda ve Prusya kuvvetleri tarafından yenilgiye uğratıldı ve Avrupa’da 23 yıl süren savaş sona erdi.
1819 – Simon Bolivar İspanyol yönetiminden bağımsız yeni Güney Amerika Cumhuriyetini kurdu. Gran Colombia 1830 yılına kadar varlığını sürdürdü.
1830 – George Stevenson’ın lokomotifi Rocket, Liverpool ve Manchester arasında dünyanın ilk ticari demiryolunu açtı.
1848 – Avrupa’da liberalizm, sosyalizm ve ulusal kendi kaderini tayin hakkı talep eden isyanlar bastırıldı.
1856 – Batılı güçler Çin’i limanlarını açmaya zorlamak için İkinci Afyon Savaşı’nı başlattı.
1859 – Charles Darwin, tartışmalı evrim teorisini vaaz eden Türlerin Kökeni’ni yayınladı.
1860 – Giuseppe Garibaldi, Güney İtalya ve Sicilya’daki Fransız Bourbon yönetimine son vermek için 1.000 gönüllüye liderlik etti. İtalya bir yıl sonra birleşti.
1863 – Amerikan İç Savaşı sırasında Başkan Abraham Lincoln tarihin en önemli konuşmalarından biri olan Gettysburg Konuşmasını yaptı.
1868 – Japonya’da Tokugawa Şogunluğu devrildi ve İmparator Meiji iktidarı ele geçirdi. Japonya önemli bir imparatorluk devleti haline geldi.
1869 – Kızıldeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan ve Avrupa ile Doğu arasındaki yolculukları büyük ölçüde kısaltan Süveyş Kanalı açıldı.
1881 – Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk doğdu.
1892 – ABD’ye göçmen kabul etmek üzere New York Limanı’nda Ellis Adası açıldı. Göçmenlerin çoğu ABD vatandaşı oldu. Ada 1954 yılında kapatıldı.
1908 – Jön Türkler olarak bilinen reformcular otoriter Osmanlı sultanını devirdi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolünü ele geçirdi.
1913 – Emily Davison Derby’de kendini V. Charles’ın atının altına attı ve öldü. Kadınların oy hakkı için verilen küresel mücadelenin sembolü oldu.
1917 – Rusya’daki ayaklanma Çar’ı devirdi. Lenin devrim çağrısında bulunur ve Bolşevikler Kasım ayında iktidarı ele geçirir.
1919 – I. Dünya Savaşı sona erdi ve Haziran 1919’da Versay Antlaşması imzalandı. Almanya toprak kaybetti, büyük ölçüde silahsızlandırıldı ve savaş tazminatı ödemek zorunda kaldı.
1923 – Türkiye Cumhuriyeti resmen kuruldu ve cumhuriyet ilan edildi. Atatürk siyasi, ekonomik ve kültürel alanlarda laik ve milliyetçi reformlar gerçekleştirerek modern, ilerici ve laik bir ulus-devlet yarattı.
1929 – New York Menkul Kıymetler Borsası’nda hisse fiyatları düştü. Milyarlarca dolar kaybedildi ve mali kriz dünyayı Büyük Buhran’a sürükledi.
1934-35 – Güney Çin’deki milliyetçilerden kaçan 80,000 komünist Mao Zedong önderliğinde kuzeye doğru zorlu Uzun Yürüyüş’ü gerçekleştirdi.
1939 – Hitler Polonya’yı işgal etti. İngiltere ve Fransa Almanya’ya savaş ilan etti. Dünya tarihinin en kötü savaşı altı yıl sürdü.
1942 – Naziler Wannsee’de Yahudileri yok etme planını tartıştı. Holokost’ta altı milyondan fazla insan öldürüldü.
1947 – Britanya Hindistanı iki bağımsız devlete bölündü. Hinduların çoğunlukta olduğu Hindistan ve Müslümanların çoğunlukta olduğu Pakistan.
1948 – 30 yıllık İngiliz yönetiminin ardından Filistin’de Yahudi İsrail devleti kuruldu.
1956 – Mısır lideri Nasır Süveyş Kanalı’nın millileştirildiğini ilan etti. İngiltere, Fransa ve İsrail Mısır’ı işgal etti. ABD ateşkes sağlar ve Müttefikler geri çekilir.
1957 – Kwame Nkrumah İngiliz yönetimindeki Gana’ya barışçıl bir şekilde bağımsızlığını kazandırdı. 1970’lere gelindiğinde birçok Afrika ülkesi bağımsızlığını elde etmişti.
1962 – Küba Füze Krizi, Küba ve ABD arasında 13 gün boyunca dünyayı nükleer savaşın eşiğine getirdi. Çatışma diplomasi yoluyla çözüldü.
1965 – ABD komünizmin yayılmasını önlemek için Güney Vietnam’a asker gönderdi ve dokuz yıl süren bir savaşa yol açtı.
1989 – Doğu Alman hükümeti seyahat kısıtlamalarını kaldırdı ve binlerce kişi Berlin Duvarı’nı yıktı. Komünizm çöktü.
1991 – İngiliz bilgisayar bilimcisi Tim Berners-Lee, akademisyenlerin bilgi paylaşabildiği ilk web sitesi olan World Wide Web’i başlattı.
2001 – 11 Eylül’de ABD’de aşırı İslamcılar tarafından büyük bir terör saldırısı gerçekleştirildi. Yaklaşık 3.000 kişi hayatını kaybetti.
2011 – Dünya nüfusu 7 milyarı aştı. Küresel iklim krizi patlak verdi.
