Ziya Gökalp'in Hayatı ve Eserleri

Ziya Gökalp kimdir?

Ziya Gökalp (asıladı Mehmet Ziya Gökalp) 23 Mart 1876’da Diyarbakır’da doğdu.’Türk Milliyetçiliğinin Babası’olarak bilinen yazar, sosyolog, şair ve siyasetçidir.Milletvekilliği ve Büyük Millet Meclisi üyeliği yapmıştır.

Ziya Gökalp’in Hayatı

1876’da Çermik’tedoğdu. Babası yerel bir gazete kâtibi olan Tevfik Efendi’dir. Annesi o dönemde Pirinçzad ailesinden Zeliha Hanım’dır.

1886 yılında Diyarbakır eğitimine başladı. Okulun öğretmeni Yarbay İsmail Hakkı Bey, Ziya Gökalp’a özgürlük fikrini aşıladı. Harp Okulu’nun son sınıfındayken babası vefat eder. Yazarın eğitimine İstanbul’da devam etme isteği maddi sorunlar nedeniyle gerçekleşmez; 1891’de Diyarbakır’daki İdadi Mülkiye’nin ikinci sınıfına kaydolur. Son sınıftayken okul çıkışında ‘Padişahım çok yaşa’ yerine ‘Halkımız çok yaşa’ diye bağırdığı için arkadaşlarıyla birlikte soruşturmaya uğradı; 1894’te okulun süresi yedi yıla uzatılınca okuldan ayrıldı.

18 yaşındayken çeşitli nedenlerle intihar girişiminde bulundu. Başına isabet eden bir kurşun zor şartlar altında morfinsiz bir ameliyatla çıkarıldı. İntihar girişiminden sonra kendini yeniden okumaya verdi. Ziya Gökalp bu dönemde birçok eleştirel şiir yazdı.

1896 yılında Harp Okulu öğrencileriyle birlikte İstanbul’a gitti. Ziya Gökalp, okulun ücretsiz olması sayesinde veteriner okuluna (baytar) kaydolabildi. Eğitimi sırasında ülkedeki özgürlük hareketine katılmış insanlarla tanışmak için büyük çaba sarf etti. Jön Türklerden çok etkilendi. İttihat Terakki Cemiyeti’ne katılan yazar, 1898’de ‘yasak yayınları okumak ve muhalif bir gruba üye olmak’ suçlamasıyla tutuklanarak bir yıl hapis yattı; 1900’de serbest bırakıldı ve Diyarbakır’a sürgüne gönderildi. Amcasının vasiyeti üzerine Vetije Gökalp ile evlendi.

1908’e kadar Diyarbakır’da küçük memur olarak çalıştı. İkinci Meşrutiyet’ten sonra İttihat ve Terakki Fırkası’nın Diyarbakır şubesini kurdu ve temsilcisi oldu. 1909’da Selanik’teki parti kongresine Diyarbakır delegesi olarak katıldı ve Selanik merkez yürütme üyeliğine seçildi. Selanik’te kalan Ziya Gökalp, kendi çevresinde bir kültür hareketi yaratmaya çalıştı. Sosyal bilimler derslerinin lise müfredatına girmesine ve bu disiplinin okullara girmesine öncülük etti. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin gençlik işleriyle ilgilenen Selanik şubesinin başkanı olan Ziya Gökalp, gençlere sosyoloji ve felsefe dersleri verdi.

1912 yılında dernek merkezi İstanbul’a taşınınca Ziya Gökalp da İstanbul’a geldi. İstanbul’a gelir gelmez fikirlerini Türkçülük etrafında şekillendiren Ziya Gökalp, Türk Ocağı dergisinin kurucuları arasında yer aldı ve dergiye çeşitli yazılarla katkıda bulundu. Osmanlı İmparatorluğu I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkınca İngilizler tarafından tüm görevlerinden alındı ve tutuklandı. Tutuklanması sonucunda Malta’ya sürgün edilen Ziya Gökalp, burada iki yıl sürgün hayatı yaşadı. İstanbul’a döndüğünde üniversitede eğitim gördü.

Öğretmenliğe devam etmek istediyse de bu isteği kabul edilmedi; 1923’te Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Heyeti başkanlığına atandı ve Ankara’ya gitti; 1924’te kısa bir hastalıktan sonra 25 Ekim’de İstanbul’da öldü.

Ziya Gökalp nerelidir?

Ziya Gökalp Diyarbakır’da doğdu.

Ziya Gökalp öldüğünde kaç yaşındaydı?

Ziya Gökalp 25 Ekim 1924’te öldüğünde 48 yaşındaydı.

Ziya Gökalp nerede gömüldü?

Ziya Gökalp’nun cenazesi İstanbul 2. Mahmut Türbesi’ndedir.

Ziya Gökalp Neden İntihara Teşebbüs Etmiştir?

Ziya Gökalp’ın biyografisi incelendiğinde 18 yaşında intihara teşebbüs ettiği görülmektedir. Neden intihara teşebbüs ettiği birçok kez araştırılmış, ancak net bir neden bulunamamıştır. Ziya Gökalp’nun maddi sıkıntılar, evlenmesi için aile baskısı ve düşünce dünyasındaki çeşitli sorunlar nedeniyle intihara teşebbüs ettiğini savunanlar vardır. İntihar girişiminin en güçlü nedeni, hocası Dr. Yorgi Efendi’den aldığı felsefi eğitim ile ailesinden aldığı dini eğitim arasındaki çatışmadır.

Ziya Gökalp hangi edebi akımın kurucusudur?

Ziya Gökalp milli edebiyatın babası ve modern Türk milliyetçiliğinin kurucusudur. Bazı kaynaklar Ziya Gökalpı’yı ‘modern anlamda ilk Türk sosyologu’ olarak adlandırır. Türkçü hareketi sosyolojik yöntemlerle inceleyen ve sistematize eden ilk kişidir. Türkçü hareketin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur.

Ziya Gökalp hangi fikir akımlarını savundu?

Ziya Gökalp Türkçülük akımının savunucularındandır.

Ziya Gökalp’ın ideolojik yapısı ve Türkçülük anlayışı

Ziya Gökalp’ın ideolojik yapısı Emil Durkheim’ın etkisi altında şekillenmiştir. Toplum merkezci, milliyetçi ve merkeziyetçi bir ideoloji anlayışına sahiptir. Onun ideolojik yapısının temelinde Türk toplumunun kendine özgü ahlaki ve kültürel değerlerini Batılı değerlerle birleştirerek bir senteze ulaşma çabası vardır. Türkleşmek, İslamlaşmak ve modernleşmek olarak özetlediği bu yaklaşımın kültürel öğesi Türkçülük, ahlaki öğesi ise İslamcılıktır. Ziya Gökalp, uluslararası kültürün yapıcı unsurunun milli kültür olduğunu savunmuştur. Ziya Gökalpı’a göre Türkçülük, Türk milletinin yetiştirilmesi anlamına gelmektedir. Türkçülüğün oluşumunu anlamak için milletin oluşumunu anlamak gerekir.

Atatürk’ün Ziya Gökalp’ın düşünceleri üzerindeki etkisi nedir?

Atatürk, ‘Benim fikir babam Ziya Gökalp’tır’ derken Ziya Gökalp’ın milliyetçilik anlayışından etkilenmiştir.

Ziya Gökalp’ın sosyolojiye katkısı ne olmuştur?

Ziya Gökalp Türkiye’de sosyolojinin temelini oluşturmuştur. Türk toplumunu sosyolojiyle tanıştırdı. İkinci meşrutiyetten sonra Türkçülük akımının doğmasına öncülük etti.

Ziya Gökalp hangi dönem yazarlık yaptı?

Ziya Gökalp Milli Edebiyat dönemi yazarlarındandır.

Ziya Gökalp, edebiyatçı.

Genç Kalemler dergisinde yayımladığı Turan şiirleriyle Turancı fikirleri benimsediğini ortaya koyan Ziya Gökalp da bu akımın öncülerindendir. Bu yazar sayesinde milli edebiyatın temelleri atılmıştır. Eserlerinde Türkçülük fikirlerini sistemleştirdi. Edebiyatı ve şiiri fikirlerini anlatmak için bir araç olarak gördü.

Bir dönem alza kullanmış ama temelde hece yöntemini kullanmıştır. Eserlerini toplum için sanat anlayışıyla üretmiştir. Eserlerinde dil son derece sade ve sanatsal ifadeden uzaktı. Lirikten uzak didaktik şiirler yazdı. Dile büyük önem verdi. Batı dillerinden aldığı sözcüklerin yerine Türkçede yeni sözcükler buldu. Türkçe karşılığı olan Arapça ve Farsça kelimelerin atılmasında ısrar etti. Halk dilinde yerleşmiş olanları ‘Türkçeleşmiş Türkçe’ olarak kabul etti.